Κομόρες

Επίσημη ονομασία: Ισλαμική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία των Κομορών Έκταση: 1.862 τ. χλμ. Πληθυσμός: 614.382 κάτ. (2002) Πρωτεύουσα: Μορονί (60.200 κάτ. το 2002)Νησιωτικό κράτος της νότιας Αφρικής, στον Ινδικό ωκεανό, που αποτελείται από τρία νησιά.Οι K. είναι νησιωτικό σύμπλεγμα στον Ινδικό ωκεανό, μεταξύ Μοζαμβίκης και Μαδαγασκάρης, πρώην υπερπόντια γαλλική κτήση και ανεξάρτητο κράτος από το 1975. Αποτελείται από τα νησιά Ντζαζίντα, Ντζουανί και Μουαλί· το τέταρτο νησί του συμπλέγματος, το Μαγιότ, παραμένει γαλλική κτήση.Κάθε νησί αποτελεί και μία επαρχία (σε παρένθεση η αραβική ονομασία, ο πληθυσμός και η πρωτεύουσα των επαρχιών το 2002): Ντζαζίντα (Ngazidja, Μορονί, 351.400), Ντζουανί (Ndzuwani, Μουτσαμούντου, 246.300) και Μουαλί (Mwali, Φομπονί, 30.600).Επίσημες γλώσσες του κράτους είναι η αραβική και η γαλλική. Ομιλείται επίσης και η σικομόρο, ένα μείγμα αραβικών και σουαχίλι. Οι κάτοικοι των Κ. είναι αραβικής, αφρικανικής και μαλγασικής καταγωγής.Το πολίτευμα του κράτους είναι προεδρευομένη δημοκρατία. H νομοθετική εξουσία ανήκει στη γερουσία, η οποία αποτελείται από 15 μέλη (πέντε αντιπρόσωποι από κάθε νησί), που εκλέγονται για θητεία έξι χρόνων από τα περιφερειακά συμβούλια. Το άλλο νομοθετικό σώμα, η ομοσπονδιακή βουλή, καταργήθηκε μετά το πραξικόπημα του 1999.Σύμφωνα με το σύνταγμα του 1996, αρχηγός του κράτους είναι ο πρόεδρος της δημοκρατίας, ο οποίος εκλέγεται απευθείας από τον λαό για έξι χρόνια και μπορεί να υπηρετήσει απεριόριστες θητείες. Επικεφαλής της κυβέρνησης είναι ο πρωθυπουργός, ο οποίος διορίζεται από τον πρόεδροΑνώτατη δικαστική αρχή είναι το ανώτατο δικαστήριο του κράτους.Οι σουνίτες μουσουλμάνοι αντιπροσωπεύουν το 98% του πληθυσμού, ενώ οι ρωμαιοκαθολικοί χριστιανοί το 2%.Η εκπαίδευση στη χώρα είναι υποχρεωτική από τα 7ο έως το 16ο έτος. Το ποσοστό αναλφαβητισμού ανέρχεται στο 32% (2001), ενώ το 4% του προϋπολογισμού προορίζεται για την εκπαίδευση (1994).Η χώρα διαθέτει στρατό ξηράς, όπου υπηρετούν 86.455 άτομα (2002).Σε κάθε γιατρό αναλογούν περίπου 11.000 πολίτες, ενώ για την κοινωνική πρόνοια των Κ. διατίθεται το 5% του προϋπολογισμού. Το 2002 η παιδική θνησιμότητα ανερχόταν σε ποσοστό 0,8%.Tα νησιά Κ. διαμορφώθηκαν σε διαφορετικές περιόδους και όχι ταυτόχρονα. Tο μεγαλύτερο νησί (1.146 τ. χλμ.) –και ταυτόχρονα αυτό που σχηματίστηκε τελευταίο– είναι το Ντζαζίντα (Μεγάλη Κομόρα). Αποτελείται εξ ολοκλήρου από βασαλτικά πετρώματα και έχει ογκώδη, μάλλον ομοιόμορφη εμφάνιση· είναι το πιο ψηλό του αρχιπελάγους, με μέγιστο ύψος 2.361 μ. στο ενεργό ηφαίστειο Kαρτάλα. Το Ντζουανί (424 τ. χλμ.) έχει τριγωνικό σχήμα, ενώ από τις τρεις κορυφές του ξεκινούν ορεινές αλυσίδες που ενώνονται στο κέντρο του νησιού, φτάνοντας τα 1.595 μ. στο όρος N’Tινγκί.Oι Κ. αποτελούν αναδυόμενο τμήμα τεράστιων ηφαιστειακών συγκροτημάτων. Συνίστανται από ηφαιστειακά εκχυτικά πετρώματα (βασάλτες, τραχείτες και φωνόλιθους), με απόκρημνα τοιχώματα, τα οποία ορισμένες φορές κατέρχονται απότομα σε μια στενή βαλτώδη παράκτια παρυφή.Τα νησιά έχουν τροπικό κλίμα, που επηρεάζεται από τους μουσώνες, με δύο σαφώς διαφοροποιημένες εποχές: τη θερμή, που διαρκεί από τον Νοέμβριο έως τον Απρίλιο, και την ψυχρή και ξηρή εποχή, η οποία διαρκεί από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο.Η βιοποικιλότητα στην περιοχή είναι περιορισμένη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν μόνο οι κοραλλιογενείς ύφαλοί της, οι οποίοι όμως απειλούνται από την τουριστική ανάπτυξη.Ο πληθυσμός αποτελείται από Άραβες που αναμείχθηκαν με Αφρικανούς, Mαλγάσους και Ασιάτες. Η μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα είναι οι Ανταλότε· ακολουθούν οι Κάφρι, οι Μακόα, οι Οϊματσάχα και οι Σακαλάβα.Οι περισσότεροι κάτοικοι των Κ. ζουν στο Ντζαζίντα και στο Ντζουανί. Το 2002 οι κάτοικοι των Κ. εκτιμήθηκαν σε 614.382, με μέση πυκνότητα 330 κάτ. ανά τ. χλμ. Το προσδόκιμο ζωής στο κράτος είναι τα 59 χρόνια για τους άνδρες και τα 63 για τις γυναίκες.Σημαντικότερες πόλεις των Κ. είναι οι Μορονί (60.000 κάτ. το 2002) στο νησί Ντζαζίντα, Μουτσαμουντού (30.900 κάτ. το 2002) στο Ντζουανί και Φομπονί (περ. 20.000 κάτ.) στο Μουαλί.Tα νησιά Κ. έχουν αρκετά περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες, λόγω έλλειψης πλουτοπαραγωγικών πηγών, αλλά και εξαιτίας της αστάθειας στον πολιτικό τομέα. Η οικονομία τους βασίζεται στην παραγωγή ορισμένων μπαχαρικών και αρωματικών ουσιών (βανίλια, γαρίφαλο, ιλάνγκ-ιλάνγκ κλπ.), στην αλιεία και στον τουρισμό, ο οποίος βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης. Το AEΠ ήταν 424 εκατ. δολ. το 2001, με κατά κεφαλήν εισόδημα 710 δολάρια. Ο πληθωρισμός ανέρχεται σε ποσοστό 3,5% και η ανεργία στο 20%.Στη γεωργία απασχολείται περίπου το 80% του ενεργού πληθυσμού. Κύρια προϊόντα είναι οι γλυκοπατάτες, το ρύζι, η κόπρα, το σιζάλ και ο καφές, ο οποίος αποτελεί και εξαγώγιμο προϊόν. Παρότι το ποσοστό καλλιεργούμενων εδαφών στις Κ. ανέρχεται περίπου στο 53% (1997) της γης, το έδαφος έχει υποστεί διάβρωση επειδή οι καλλιέργειες στις πλαγιές των βουνών πραγματοποιούνται χωρίς προηγουμένως να έχει γίνει κατάλληλη προετοιμασία (δημιουργία αναβαθμίδων). Τα δάση καλύπτουν το 16% της περιοχής των νησιών και αποφέρουν ικανοποιητική ποσότητα ξυλείας, κυρίως κοντά στο νησί Ντζαζίντα.Πρώτοι οι Άραβες κατοίκησαν τα νησιά κατά τον Μεσαίωνα και ίδρυσαν σουλτανάτα. Στις αρχές του 16ου αι. οι Πορτογάλοι, προκειμένου να γίνουν οι μοναδικοί κύριοι του Ινδικού ωκεανού, απομάκρυναν τους Άραβες θαλασσοπόρους και εμπόρους και δημιούργησαν μια αποικία στη Μεγάλη Κομόρα, την οποία αργότερα εγκατέλειψαν. Η Γαλλία κατέλαβε το 1843 το Mαγιότ, ενώ το 1886 επεξέτεινε το προτεκτοράτο της και στη Μεγάλη Kομόρα, στη Mουαλί και στην Aνζουάν. Τα νησιά τέθηκαν υπό τη διοίκηση του νησιού Pεϊνιόν έως το 1908 και κατόπιν της Μαδαγασκάρης. Το 1912 έγιναν ανεξάρτητη αποικία. Όμως, δύο χρόνια αργότερα ενώθηκαν για να σχηματίσουν αποικία υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης της Μαδαγασκάρης. Με τη δημιουργία της Γαλλικής Ένωσης (το 1946), οι Κ. ανακηρύχθηκαν αυτοδιοικούμενο υπερπόντιο έδαφος, καθεστώς το οποίο διατηρήθηκε και μετά το 1958, ύστερα από απόφαση της τοπικής συνέλευσης, σύμφωνα με το σύνταγμα της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας. Το 1961 παραχωρήθηκε εσωτερική αυτοδιοίκηση στα νησιά. Στις εκλογές του 1972 επικράτησαν τα κόμματα τα οποία υποστήριζαν την ανεξαρτησία και ο Aχμέτ Aμπνταλάχ έγινε πρόεδρος της κυβέρνησης. Έναν χρόνο αργότερα το 96% των ψηφοφόρων υποστήριξε σε δημοψήφισμα την ανεξαρτησία, με εξαίρεση το Κόμμα του Mαγιότ, το οποίο επεδίωξε να διατηρηθεί το καθεστώς κτήσης για το νησί. Τον Ιούλιο του 1975, παρά την επιμονή της Γαλλίας οποιαδήποτε συνταγματική διευθέτηση να αφορά όλα τα νησιά, η βουλή ψήφισε υπέρ της άμεσης ανεξαρτησίας και εξέλεξε τον Aμπνταλάχ πρώτο πρόεδρο των K. Η Γαλλία δεν επενέβη, αλλά διατήρησε τον έλεγχο του Mαγιότ, δηλαδή του ενός από τα τέσσερα νησιά του αρχιπελάγους. Ο Aμπνταλάχ καθαιρέθηκε τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου και την εξουσία ανέλαβε ένα εθνικό εκτελεστικό συμβούλιο, με επικεφαλής τον ηγέτη του κόμματος της αντιπολίτευσης. Ανάμεσα στα μέλη του ήταν και ο Aλί Σοϊλίχ, ηγέτης του πραξικοπήματος. Oι K. έγιναν δεκτές στον OΗΕ και η Γαλλία αναγνώρισε την ανεξαρτησία των τριών νησιών, ενώ το δημοψήφισμα που διεξήχθη στο Mαγιότ έδειχνε ότι ο πληθυσμός ήθελε να διατηρήσει τους δεσμούς του με τη Γαλλία. Η περίοδος από το 1975 έως το 1995 χαρακτηρίστηκε από πολιτική αναταραχή (σημειώθηκαν πολλά πραξικοπήματα και διεπράχθησαν πολιτικές δολοφονίες), ενώ η χώρα είχε ήδη εκδιωχθεί από τον OΑE (Οργανισμό Αφρικανικής Ενότητας) από το 1978. Στα τέλη Σεπτεμβρίου του 1995 ο Γάλλος μισθοφόρος Mπομπ Nτενάρ πραγματοποίησε νέο πραξικόπημα στις K. καταλαμβάνοντας μέσα σε λίγες ώρες την εξουσία με τριάντα μισθοφόρους και συλλαμβάνοντας τον πρόεδρο Mοχάμεντ Tζοχάρ. Οι κυβερνητικές δυνάμεις ανασυντάχθηκαν στο Mορονί, για να ανακαταλάβουν το διεθνές αεροδρόμιο από την ομάδα των μισθοφόρων. Όμως, ο Mπομπ Nτενάρ διατήρησε τις θέσεις του, ενώ όρισε και ηγέτη μιας μεταβατικής στρατιωτικής επιτροπής, η οποία υποσχέθηκε τη διεξαγωγή πολυκομματικών εκλογών. Στις αρχές Οκτωβρίου οι γαλλικές δυνάμεις επενέβησαν με ελικόπτερα και μέσα σε λίγες ώρες συνέλαβαν όλους τους μισθοφόρους και τον Mπομπ Nτενάρ. Με τη γαλλική επέμβαση προωθήθηκε και η λύση του πολιτικού ζητήματος στις Κ., επειδή, όταν οι γαλλικές δυνάμεις αποχώρησαν, πήραν μαζί τους και τον πρόεδρο Tζοχάρ για ιατρική περίθαλψη στη Γαλλία. Έτσι, στις εκλογές που διεξήχθησαν τον Μάρτιο του 1996 στις Κ. ο Μοχάμεντ Tακί εξελέγη πρόεδρος χωρίς αντίπαλο· διέλυσε αμέσως την ομοσπονδιακή βουλή και στη θέση της εγκατέστησε μια ισλαμική επιτροπή. Τον Αύγουστο του 1996 το Ντζουανί διακήρυξε την ανεξαρτησία του. Ο ΟΑΕ αρνήθηκε να αναγνωρίσει το νέο κράτος, καλώντας τις δύο πλευρές σε διαπραγματεύσεις. Τον Απρίλιο του 1999 επιτεύχθηκε συμφωνία, γνωστή ως συμφωνία του Ανταναναρίβο, με την οποία αναγνωριζόταν αυξημένη αυτονομία στα νησιά. Στο τέλος του ίδιου μήνα ο στρατηγός Ασουμάνι κατέλαβε με πραξικόπημα την εξουσία. Τον Μάρτιο του 2001 διόρισε πρωθυπουργό τον Αχμέντ Αμαντί, ενώ ανακοίνωσε ότι θα διενεργούσε εκλογές και ότι ο ίδιος δεν θα ήταν υποψήφιος. Στο μεταξύ, με δημοψήφισμα που διεξήχθη τον Ιούλιο του 2000, οριστικοποιήθηκε το καθεστώς του Μαγιότ ως γαλλικής κτήσης. Διαδοχικά πραξικοπήματα, από τον Αύγουστο του 2001 κατέληξαν τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους σε δημοψήφισμα, με το οποίο το 77% του πληθυσμού αποφάσισε τη διατήρηση της ενότητας του νησιωτικού κράτους, με μεγαλύτερη όμως αυτονομία κάθε νησιού. Σύμφωνα με το νέο σύνταγμα, στην προεδρία θα εναλλάσσονται τα τρία νησιά με θητεία τεσσάρων ετών το καθένα. Ο Γάλλος μισθοφόρος Μπομπ Ντενάρ, ο οποίος το 1995 πραγματοποίησε πραξικόπημα στις Κομόρες (φωτ. ΑΠΕ). Ο Μοχάμεντ Τζοχάρ διετέλεσε πρόεδρος των Κομορών και ανατράπηκε με πραξικόπημα το 1995 (φωτ. ΑΠΕ). Στιγμιότυπο από διαδήλωση που πραγματοποιήθηκε το 1997 με αίτημα την απόσχιση του νησιού Ντζουανί από τις Κομόρες (φωτ. ΑΠΕ). Χαρτονόμισματων 10.000 φράγκων Κομορών. Άποψη τμήματος του συμπλέγματος των Κομορών, με το νησί Μαγιότ στο βάθος. Καλύβες στους πρόποδες του ηφαιστείου Καρτάλα (2.361 μ.), που βρίσκεται στο νησί Μεγάλη Κομόρα. Επίσημη ονομασία: Ισλαμική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία των Κομορών Έκταση: 1.862 τ. χλμ. Πληθυσμός: 614.382 κάτ. (2002) Πρωτεύουσα: Μορονί (60.200 κάτ. το 2002)